آداب الطريق
လမ်းစဉ်၏ အပြုအမူများ
مَا لَذَّةُ العَيْشِ إِلَّا صُحْبَةُ الفُقَرَا
هُمُ السَّلَاطِينُ وَالسَّادَاتُ وَالأُمَرَا
ဘဝ၏ အပျော်အပါးသည် ဖုခါရားတို့နှင့် အတူရှိခြင်းမှသာ ဖြစ်သည်။
သူတို့သည် ဘုရင်များ၊ မင်းကြီးများ၊ မင်းသားများ ဖြစ်ကြသည်။
فَاصْحَبْهُمُو وَتأدَّبْ فِي مَجَالِسِهِمْ
وخَلِّ حَظَّكَ مَهْمَا قَدَّمُوكَ وَرَا
ထို့ကြောင့် သူတို့နှင့် မိတ်ဖြစ်ပြီး သူတို့၏ အစည်းအဝေးများတွင် အပြုသဘောဆောင်ပါ။
သူတို့သည် သင့်ကို မမေ့လျက်ရှိစေသော်လည်း သင့်တာဝန်များကို ထိန်းသိမ်းပါ။
وَاسْتَغْنِمِ الوَقْتَ وَاحْضُرْ دَائِمًا مَعَهُمْ
وَاعْلَمْ بِأنَّ الرِّضَا يَخْتَصُّ مَنْ حَضَرَا
သင့်အချိန်ကို အကျိုးရှိစေပြီး အမြဲတမ်း သူတို့နှင့် အတူပါဝင်ပါ။
နာရီတစ်ခုလုံး တက်ကြွမှုနှင့် အတူ ရှိပါ။
وَلَازِمِ الصَّمْتَ إِلَّا إِنْ سُئِلْتَ فَقُلْ
لَا عِلْمَ عِنْدِي وَكُنْ بِالجَهْلِ مُسْتَـتِرَا
မေးမြန်းခြင်းမရှိပါက တိတ်ဆိတ်ခြင်းကို မဖြစ်မနေ ထိန်းသိမ်းပါ။
‘ကျွန်ုပ်သည် ဘာမှ မသိပါ’ ဟု ပြောပါ၊ မသိခြင်းဖြင့် ကိုယ်ကို ဖုံးကွယ်ပါ။
وَلَا تَرَ العَيْبَ إِلَّا فِيكَ مُعْتَقِدًا
عَيْبًا بَدَا بَيِّنًا لَكِنَّـهُ اسْتَتَرَا
သင့်ကိုယ်တိုင်တွင် အသိအမှတ်ပြုထားသော အပြစ်မှလွဲ၍ အခြားအပြစ်ကို မကြည့်ပါနှင့်။
ထင်ရှားသော၊ ပွင့်လင်းသော အပြစ်ဖြစ်သော်လည်း ဖုံးကွယ်ထားသည်။
وَحُطَّ رَأْسَكَ وَاسْتَغْفِرْ بِلَا سَبَبٍ
وَقُمْ عَلَى قَدَمِ الإِنْصَافِ مُعْتَذِرَا
သင့်ခေါင်းကို ချပါ၊ အကြောင်းမရှိဘဲ ခွင့်လွှတ်မှုကို တောင်းပါ။
တရားမျှတမှု၏ ခြေထောက်များတွင် ရပ်တည်ပြီး ကိုယ်ကိုယ်ကို အကြောင်းပြချက်များ ဖြင့် ရှင်းပြပါ။
وَإِنْ بَدَا مِنْكَ عَيْبٌ فَاعْتَرِفْ وَأَقِمْ
وَجْهَ اعْتِذَارِكَ عَمَّا فِيكَ مِنْكَ جَرَى
သင့်ထံမှ အပြစ်တစ်ခု ပေါ်လာပါက အသိအမှတ်ပြု၍
သင့်ထံမှ ပေါ်လာသော အရာကို ရှေ့ပြေးတောင်းပန်ပါ။
وَقُلْ عُبَيْدُكُمُ أَوْلَى بِصَفْحِكُمُ
فَسَامِحُوا وَخُذُوا بِالرِّفْقِ يَا فُقَرَا
‘သင့်ကျွန်များသည် သင့်ခွင့်လွှတ်မှုကို ကျွန်ုပ်တို့ထက် ပို၍ သင့်လျော်ပါသည်
ထို့ကြောင့် ကျွန်ုပ်တို့ကို ခွင့်လွှတ်ပြီး သက်သာစေပါ၊ အို ဖုခါရားတို့။
هُمْ بِالتَّفَضُّلِ أَوْلَى وَهْوَ شِيمَتُهُمْ
فَلَا تَخَفْ دَرَكًا مِنْهُمْ وَلَا ضَرَرَا
အခြားသူများကို ဦးစားပေးခြင်းဖြင့် သူတို့သည် မြင့်မြတ်ကြသည်၊ အကြောင်းမှာ ၎င်းသည် သူတို့၏ သဘာဝဖြစ်သည်။
ထို့ကြောင့် သူတို့သည် သင့်ကို အပြစ်ပေးမည်မဟုတ်၊ ဒဏ်ရာပေးမည်မဟုတ်ဟု မကြောက်ပါနှင့်။
وَبِالتَّفَتِّي عَلَى الإِخْوَانِ جُدْ أَبَدًا
حِسًّا وَمَعْنًى وَغُضَّ الطَّرْفَ إِنْ عَثَرَا
အမြဲတမ်း အခွင့်အရေးမရှိသော အခွင့်အရေးကို အမြဲတမ်း ပေးပါ။
ခံစားချက်နှင့် နားလည်မှုဖြင့်၊ သူတို့ထဲမှ တစ်ဦးက ကျရှုံးပါက မျက်လုံးကို ဖျက်ပါ။
وَرَاقِبِ الشَّيْخَ فِي أَحْوَالِهِ فَعَسَى
يُرَى عَلَيْكَ مِنَ اسْتِحْسَانِهِ أَثَرَا
ရှေးခယျြသူ၏ အခြေအနေများကို သတိထားပါ၊ ဖြစ်နိုင်ပါက
သူ၏ သဘောကျမှု၏ အကြောင်းရင်းကို သင့်အပေါ် တွေ့ရနိုင်ပါသည်။
وَقَدِّمِ الجِدَّ وَانْهَضْ عِنْدَ خِدْمَتِهِ
عَسَاهُ يَرْضَى وَحَاذِرْ أَنْ تَكُنْ ضَجِرَا
သူ၏ ဝန်ဆောင်မှုတွင် အလေးထားပြီး စိတ်အားထက်သန်ပါ။
သူသည် သဘောကျနိုင်သော်လည်း စိတ်တိုခြင်းကို မမြင်ရစေရန် သတိပြုပါ။
فَفِي رِضَاهُ رِضَى البَارِي وَطَاعَتِهِ
يَرْضَى عَلَيْكَ وَكُنْ مِنْ تَرْكِهَا حَذِرَا
သူ၏ သဘောကျမှုတွင် ဖန်ဆင်းရှင်၏ သဘောကျမှုနှင့် သူ၏ နာခံမှုရှိသည်။
သူသည် သင့်ကို သဘောကျပါသည်၊ ထို့ကြောင့် ၎င်းကို မပယ်ဖျက်ရန် သတိပြုပါ။
وَاعْلَمْ بِأنَّ طَرِيقَ القَوْمِ دَارِسَةٌ
وَحَالُ مَنْ يَدَّعِيهَا اليَوْمَ كَيْفَ تَرَى
လူတို့၏ လမ်းကြောင်းသည် ယခု အနိမ့်ဆုံးဖြစ်ကြောင်း သိပါ။
ယနေ့၎င်းကို ဟောပြောသူ၏ အခြေအနေသည် သင်မြင်သည့်အတိုင်းဖြစ်သည်။
مَتَى أَرَاهُمْ وَأَنَّـى لِي بِرُؤْيَتِهِمْ
أَوْ تَسْمَعُ الأُذْنُ مِنِّي عَنْهُمُ خَبَرَا
ကျွန်ုပ်သည် သူတို့ကို မည်သည့်အခါ တွေ့ရမည်နည်း၊ သူတို့ကို မည်သည့်အခါ တွေ့ရမည်နည်း၊
သို့မဟုတ် ကျွန်ုပ်၏ နားများသည် သူတို့အကြောင်း သတင်းကို ကြားရမည်နည်း။
مَنْ لِي وَأَنَّـى لِمِثْلِي أَنْ يُزَاحِمَهُمْ
عَلَى مَوَارِدَ لَمْ أُلْفِ بِهَا كَدَرَا
ကျွန်ုပ်သည် သူတို့နှင့် သဘောတူနိုင်မည်နည်း၊
ကျွန်ုပ်သည် မရင်းနှီးသော ဘာသာရေးအတွေ့အကြုံများအပေါ် သူတို့နှင့် အပြိုင်ပြိုင်နိုင်မည်နည်း။
أُحِبُّهُمْ وَأُدَارِيهِمْ وَأُوثِرُهُمْ
بِمُهْجَتِي وَخُصُوصًا مِنْهُمُ نَفَرَا
ကျွန်ုပ်သည် သူတို့ကို ချစ်ပြီး၊ သူတို့ကို ကြင်နာပြီး၊ သူတို့ကို လိုက်နာသည်။
ကျွန်ုပ်၏ အတွင်းပိုင်းနှင့် အထူးသဖြင့် သူတို့ထဲမှ တစ်ဦးကို။
قَوْمٌ كِرَامُ السَّجَاَيَا حَيْثُمَا جَلَسُوا
يَبْقَى المَكَانُ عَلَى آثَارِهِمْ عَطِرَا
သူတို့သည် အကျင့်စာရိတ္တကြီးမြတ်သော လူမျိုးဖြစ်ကြသည်။ သူတို့ထိုင်ရာနေရာသည်
သူတို့၏ အကြောင်းရင်းများကြောင့် အမွှေးရနံ့ရှိနေသည်။
يُهْدِي التَّصَوُّفُ مِنْ أَخَلَاقِهِمْ طُرَفًا
حُسْنُ التَّأَلُّفِ مِنْهُمْ رَاقِنِي نَظَرَا
သီလရှင်မှုသည် သူတို့၏ အပြုအမူများဖြင့် အလျင်အမြန် လမ်းညွှန်သည်။
၎င်းတို့၏ သင့်လျော်သော သဟဇာတသည် ကျွန်ုပ်၏ မျက်စိကို ဝမ်းမြောက်စေသည်။
هُمْ أَهْلُ وُدِّي وَأَحْبَابِي الَّذِينَ هُمُ
مِمَّنْ يَجُرُّ ذُيُولَ العِزِّ مُفْتَخِرَ
သူတို့သည် ကျွန်ုပ်၏ ချစ်သူများ၊ ကျွန်ုပ်၏ မိသားစုဖြစ်ကြသည်၊
ဂုဏ်ထူးအလံများကို မာနကြီးစွာ ကိုင်ဆောင်ထားသူများထဲမှ ဖြစ်ကြသည်။
لَا زَالَ شَمْلِي بِهِمْ فِي اللهِ مُجْتَمِعًا
وَذَنْبُنَا فِيهِ مَغْفُورًا وَمُغْتَفَرَا
ကျွန်ုပ်သည် သူတို့နှင့် အတူရှိနေဆဲဖြစ်ပြီး၊ ဘုရားသခင်၌ စုစည်းထားသည်။
ထို့ကြောင့် ကျွန်ုပ်တို့၏ အပြစ်များကို ခွင့်လွှတ်ပြီး ခွင့်လွှတ်ပါ။
ثمَُّ الصَّلَاةُ عَلَى المُخْتَارِ سَيِّدِنَا
مُحَمَّدٍ خَيْرِ مَنْ أَوْفَى وَمَنْ نَذَرَا
ထို့နောက် ကျွန်ုပ်တို့၏ ရွေးချယ်ထားသော ခေါင်းဆောင်၊ ကျွန်ုပ်တို့၏ မင်းကြီး
မုဟာမက်၊ သူ၏ ကတိများကို ပြည့်စုံစွာ ပြုလုပ်သော အကောင်းဆုံးသူ။