آداب الطريق
آداب راه
مَا لَذَّةُ العَيْشِ إِلَّا صُحْبَةُ الفُقَرَا
هُمُ السَّلَاطِينُ وَالسَّادَاتُ وَالأُمَرَا
چه لذتی در زندگی است جز همراهی با فقرا؟
آنها سلطانان، سروران و شاهزادگان هستند.
فَاصْحَبْهُمُو وَتأدَّبْ فِي مَجَالِسِهِمْ
وخَلِّ حَظَّكَ مَهْمَا قَدَّمُوكَ وَرَا
پس با آنها دوست شو و در مجالسشان ادب بیاموز،
و وظایف خود را حفظ کن، حتی اگر تو را نادیده بگیرند.
وَاسْتَغْنِمِ الوَقْتَ وَاحْضُرْ دَائِمًا مَعَهُمْ
وَاعْلَمْ بِأنَّ الرِّضَا يَخْتَصُّ مَنْ حَضَرَا
از زمان خود بهره ببر و همیشه با آنها باش،
و بدان که رضایت الهی به کسی که حاضر است اختصاص دارد.
وَلَازِمِ الصَّمْتَ إِلَّا إِنْ سُئِلْتَ فَقُلْ
لَا عِلْمَ عِنْدِي وَكُنْ بِالجَهْلِ مُسْتَـتِرَا
سکوت را واجب بدان مگر اینکه از تو سوال شود، سپس بگو:
«هیچ دانشی ندارم» و خود را با جهل بپوشان.
وَلَا تَرَ العَيْبَ إِلَّا فِيكَ مُعْتَقِدًا
عَيْبًا بَدَا بَيِّنًا لَكِنَّـهُ اسْتَتَرَا
هیچ عیبی را نبین، جز آنکه در خودت به آن اعتراف کنی
به عنوان عیبی آشکار و واضح، هرچند که پنهان باشد.
وَحُطَّ رَأْسَكَ وَاسْتَغْفِرْ بِلَا سَبَبٍ
وَقُمْ عَلَى قَدَمِ الإِنْصَافِ مُعْتَذِرَا
سرت را پایین بینداز و بدون دلیل طلب آمرزش کن،
و بر پای انصاف بایست و در عذرخواهی از خود بکوش.
وَإِنْ بَدَا مِنْكَ عَيْبٌ فَاعْتَرِفْ وَأَقِمْ
وَجْهَ اعْتِذَارِكَ عَمَّا فِيكَ مِنْكَ جَرَى
اگر عیبی در تو ظاهر شد، آن را بپذیر و
عذر خود را به سوی آنچه از تو ناشی شده است هدایت کن.
وَقُلْ عُبَيْدُكُمُ أَوْلَى بِصَفْحِكُمُ
فَسَامِحُوا وَخُذُوا بِالرِّفْقِ يَا فُقَرَا
بگو: «بندگان شما از ما سزاوارتر به بخشش شما هستند،
پس ما را ببخشید و با مهربانی رفتار کنید، ای فقرا.
هُمْ بِالتَّفَضُّلِ أَوْلَى وَهْوَ شِيمَتُهُمْ
فَلَا تَخَفْ دَرَكًا مِنْهُمْ وَلَا ضَرَرَا
آنها به بخشش سزاوارترند و این خصلت آنهاست،
پس نترس که آنها تو را مجازات کنند یا به تو آسیب برسانند.
وَبِالتَّفَتِّي عَلَى الإِخْوَانِ جُدْ أَبَدًا
حِسًّا وَمَعْنًى وَغُضَّ الطَّرْفَ إِنْ عَثَرَا
و در بزرگ‌منشی نسبت به برادران همیشه بی‌پایان باش،
از احساس یا درک، و اگر یکی از آنها لغزید، نگاه خود را برگردان.
وَرَاقِبِ الشَّيْخَ فِي أَحْوَالِهِ فَعَسَى
يُرَى عَلَيْكَ مِنَ اسْتِحْسَانِهِ أَثَرَا
شیخ را در حالاتش به دقت مشاهده کن، شاید
اثری از رضایت او بر تو دیده شود.
وَقَدِّمِ الجِدَّ وَانْهَضْ عِنْدَ خِدْمَتِهِ
عَسَاهُ يَرْضَى وَحَاذِرْ أَنْ تَكُنْ ضَجِرَا
جدیت نشان بده و در خدمت او مشتاق باش؛
شاید او راضی شود، اما مراقب باش که نارضایتی نبینی.
فَفِي رِضَاهُ رِضَى البَارِي وَطَاعَتِهِ
يَرْضَى عَلَيْكَ وَكُنْ مِنْ تَرْكِهَا حَذِرَا
زیرا در رضایت او رضایت خالق و اطاعت از اوست،
او رضایت خود را به تو داده است، پس مراقب باش که آن را ترک نکنی!
وَاعْلَمْ بِأنَّ طَرِيقَ القَوْمِ دَارِسَةٌ
وَحَالُ مَنْ يَدَّعِيهَا اليَوْمَ كَيْفَ تَرَى
بدان که راه قوم اکنون رو به زوال است،
و حال کسی که امروز آن را تبلیغ می‌کند همان‌طور است که می‌بینی.
مَتَى أَرَاهُمْ وَأَنَّـى لِي بِرُؤْيَتِهِمْ
أَوْ تَسْمَعُ الأُذْنُ مِنِّي عَنْهُمُ خَبَرَا
کی آنها را خواهم دید و چگونه می‌توانم آنها را ببینم،
یا گوش من خبری از آنها بشنود؟
مَنْ لِي وَأَنَّـى لِمِثْلِي أَنْ يُزَاحِمَهُمْ
عَلَى مَوَارِدَ لَمْ أُلْفِ بِهَا كَدَرَا
چگونه می‌توانم یا کسی مثل من با آنها
بر سر تجربیات روحانی که با آنها آشنا نیستم، بحث کنم؟
أُحِبُّهُمْ وَأُدَارِيهِمْ وَأُوثِرُهُمْ
بِمُهْجَتِي وَخُصُوصًا مِنْهُمُ نَفَرَا
آنها را دوست دارم، با آنها مهربانم و از آنها پیروی می‌کنم،
با جانم - به ویژه یک نفر از آنها.
قَوْمٌ كِرَامُ السَّجَاَيَا حَيْثُمَا جَلَسُوا
يَبْقَى المَكَانُ عَلَى آثَارِهِمْ عَطِرَا
آنها قومی با نجابت اخلاقی هستند؛ هر جا که بنشینند،
آن مکان از آثار آنها معطر می‌ماند.
يُهْدِي التَّصَوُّفُ مِنْ أَخَلَاقِهِمْ طُرَفًا
حُسْنُ التَّأَلُّفِ مِنْهُمْ رَاقِنِي نَظَرَا
تصوف به سرعت توسط رفتار آنها هدایت می‌شود؛
هماهنگی مناسبی از آنهاست، دلپذیر برای دیدگان من.
هُمْ أَهْلُ وُدِّي وَأَحْبَابِي الَّذِينَ هُمُ
مِمَّنْ يَجُرُّ ذُيُولَ العِزِّ مُفْتَخِرَ
آنها عزیزان من، خانواده من هستند که
از کسانی هستند که با افتخار دنباله‌های عزت را می‌کشند.
لَا زَالَ شَمْلِي بِهِمْ فِي اللهِ مُجْتَمِعًا
وَذَنْبُنَا فِيهِ مَغْفُورًا وَمُغْتَفَرَا
من هنوز با آنها متحدم، در خدا گرد هم آمده‌ایم،
و از طریق او گناهان ما بخشیده و عفو شده است.
ثمَُّ الصَّلَاةُ عَلَى المُخْتَارِ سَيِّدِنَا
مُحَمَّدٍ خَيْرِ مَنْ أَوْفَى وَمَنْ نَذَرَا
پس برگزیده، سرور ما
محمد، بهترین کسانی که به عهد خود وفا کرده‌اند، درود باد.